☰
✕

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİNİN KURULUŞU, AYDIN NASIL BİR İL´DİR

Muhterem okurlar ve değerli hemşehrilerim;

Bugün sizlerle iki bölüm halinde sunacağım yazılarımın bugün birinci bölümünü paylaşmak istiyorum. Bu ilk yazımın konusu Adnan Menderes Üniversitesinin kuruluşudur. ADÜ'nin kuruluşu öncesinde Ticaret Odasının yaptığı çalışmaları, ADÜ'nün bugünkü durumunu, Adnan Menderes'i tanıtan ve Aydın ile kısa ve özet bilgileri paylaşmak istiyorum. Bu bilgilerin faydalı olacağı kanaatini taşıyorum.

Birkaç gün sonraki ikinci yazım, ilk yazımın tamamlayıcıdır. Konusu önümüzdeki Ocak ayı içersinde otuzuncu yaşını doldurmuş olan üniversitemize yeni bir rektör atanacaktır. Yeni atanacak olan rektör nasıl bir üniversiteye rektör olduğunu, üniversitenin, Aydın halkının ve Aydın iş hayatının kendisinden ve yönetiminden beklentilerinin neler olduğu üzerine olacaktır.

Konumuz; Otuz yıl önce Adnan Menderes Üniversitesi nasıl kuruldu.

Aydın'da Turizm Otelcilik Yüksek Okulunun kuruluşundan itibaren ve bilhassa 1984 yılı seçimleri sonucu yenilenen Aydın Ticaret Odası Yönetim Kurulu'nca oluşturulan ve her iki ayda bir güncellenen 'Aydın'ın İhtiyaçları ve Sorunları' isimli listemiz vardı. Bu listenin başında sürekli olarak Aydın'da 'Adnan Menderes Üniversitesi' nin kurulması meselesi yer alıyordu.

Bir şehrin tüm ilçeleriyle birlikte gelişmesinde, üniversitelerin başta İlim, Kültür ve Ekonomi olmak üzere çok önemli katkıları olduğu hiçbir zaman inkar edilemez. Aydın Ticaret Odası da bu düşünceden hareket ederek, şehrimizde bir üniversitenin kurulması gereğini gündemine almış ve sürekli olarak da gündeminden düşürmeyerek üzerinde çalışmalar yapmıştır.

Bu hususu her platformda dile getirerek, hem kamuoyu oluşturuyor ve hem de ilgililere iletiyorduk.

Bu çaba ve çalışmalar sürerken, 1991 yılında yapılan seçimler sonrasında kurulan hükümet tarafından 1992 yılında TBMM'ne, Türkiye'de 25 Adet Üniversite kurulması için bir 'Yasa' teklifi sunulmuştu. Ticaret Odası olarak teklifi incelediğimizde, kurulacak olan üniversiteler arasında Adnan Menderes Üniversitesinin olmadığını gördük.

Aydın'da üniversite kurulması ile ilgili belirgin bir kamuoyu meydana getirilmişti. İşin burasını da dikkate alarak Ticaret Odası Yönetim Kurulunu acil toplantıya toplantıya çağırdım. Toplantımızda konu enine boyuna görüşülerek süratle ve Aydın'ı kuşatacak şekilde kamuoyunun desteğine yönelik bir çalışma yapılması kararını aldık.

Yönetim Kurulu olarak aldığımız bu kararları hızlı bir şekilde Aydın Ticaret Odası Meclisine taşıdık. Meclis'te konu hassasiyetle incelenmiş ve tartışılmıştır. Görüşmeler tamamlandıktan meclis tarafından onaylanan kararların hemen hayata geçirmesi için Yönetim Kurulumuz ve idari personellerimiz gayretli bir çalışma yaptılar.

Alınan Kararlar;

  1. Aydır Ticaret Odası olarak çıkarmakta olduğumuz gazetemizde, birinci sahifesinde Rahmetli Adnan Menderes'in resmini yerleştirilerek, şehrimizde üniversitenin niçin kurulması gerektiği etraflıca anlatılması ve gazetemizin 10.000 adet bastırılması,
  2. Aydın'ın bütün ilçelerinin 'Adnan Menderes Üniversitesi' kurulmalıdır afiş ve pankartları ile donatılması,
  3. 50.000 adet bildiri hazırlanarak, evlere ulaştırılması için öncelikle 'İlkokullar' da ve diğer okullarımızda dağıtılması,
  4. Şehir merkezinde toplantılar düzenlenmesi,
  5. Yardım kampanyaları çalışması yapılması ve banka hesapları açılması,

Aydın Ticaret Odası Yönetim Kurulu ve Meclisinin ittifakla aldığı bu kararlar yapılacak örnek çalışma ile aşağıdaki kişi ve kurumlara iletilmesi doğrultusunda çaba gösterilmiştir.

  • TBMM'nin tüm Milletvekillerine,,
  • TOBB'ne ve Türkiye'de ki bütün Odaların Meclis ve Yönetim Kurulu Başkanlarına,
  • Tüm Vali ve Kaymakamlara,
  • Türkiye'de Tüm Belediye Başkanlarına,
  • Siyasi Partilere,
  • Yereldeki tüm kurum ve kuruluşlara,
  • Ve tabiatıyla Ticaret Odamızın tüm üyelerine,

Aydın Ticaret Odasının bu çalışması semeresini hızlı bir şekilde vermiştir. Aydın'ın ihtiyacı ve Aydınlıların talepleri, TBMM'nde bulunan Aydın Milletvekillerinin de dikkatini çekmiş ve yirmi beş üniversite teklifi geri alınmıştır. Akabinde de üniversite sayısını otuz beşe çıkaran yeni bir teklif hazırlanmış ve 'Adnan Menderes Üniversitesi' bu teklifin içerisinde yerini almıştır. Böylece Temmuz 1992 tarihinde üniversitemiz kurulmuştur.

Kurucu Rektör olarak atanan Prof.Dr. Nevres Turhan, Aydın'a geldiğinde yerel kuruluşlardan destekler almak için temaslar kurma girişimlerinde bulunmuştur. Bunlar içersinde en fazla Aydın Ticaret Odası ile ilişki kurmaya gayret göstermiştir. Biz de Ticaret Odası olarak sürekli bir şekilde desteğimizi kendisinden esirgemedik.

Nevres Bey, elim bir trafik kazası geçirip görevinden ayrılınca, yerine gelen Rektör ise benzer ilişkilere üniversiteyi kapattığı gibi ilgi de göstermemiştir. Burada bir örnek vermek gerekirse; 1993 yılında Budapeşte'ye yaptığımız bir yarı resmi seyahatte, ziyaret ettiğimiz üniversite'nin rektörünün de bulunduğu heyetle yapılan görüşmelerde, Aydın'da yeni bir üniversite kurulduğunu söylediğimde, Rektör Bey hemen yerinden kalktı ve makamına giderek kardeş üniversite olalım teklifini yazılı olarak getirdi ve tarafıma uzattı. Ben de Aydın'a döndüğümde, bu teklifi o günkü ADÜ Rektör'üne teslim ettim. Ama maalesef sumen altı edildi.

ADÜ'nin gelişimine ilişkin birkaç istatistik bilgisini vermekte fayda görüyorum.

  • 2001 - 2002 Yılı Toplam Öğrenci Sayısı : 5.451 (Y.Lisans ve Doktora dahil)
  • 2011 – 2012 Yılı Toplam Öğrenci Sayısı : 28.147 (Y.Lisans ve Doktora dahil)
  • 2021 – 2022 Yılı Toplam Öğrenci Sayısı : 49.358 (Y.Lisans ve Doktora dahil)
  • 2022 – 2023 Yılı Akademik Personel Sayısı : 1.843
  • 2022 – 2023 Yılı İdari Personel Sayısı : 1.102
  • ADÜ 2022 Yılı Bütçesi : 672 milyon322 bin Türk Lirasıdır.

Yukarıdaki rakamlar üniversitenin bir il için ne kadar önemli olduğunu gösterdiği gibi. ADÜ'nin son yirmi yıl içersinde gelişme gösterdiğine de işaret ediyor. Bu gelişmede son yirmi yıl içinde kurulan hükümetlerin eğitime verdikleri değer ve destek ile birlikte, benim de içinde bulunduğum son yirmi yılda görev yapan milletvekillerinin katkısı da azımsanamaz.

Bu arada üniversiteye adı verilen, 'öksüz ve yetim' olarak büyüyen, çocukluğundan kurtuluş savaşının sonuna kadar birkaç defa ölümcül hastalıklarla boğuşan, istiklal madalyası sahibi, Merhum Çiftçi Başvekil Ali Adnan Menderes'ten kısaca bahsetmeyi önemli görüyorum.

Üniversitemizin adını aldığı rahmetli Ali Adnan Menderes'i kısaca tanımalıyız.

Ali Adnan Menderes;

  • Kurtuluş Savaşında büyük yararlılıklar göstermiştir,
  • Savaştan sonra çiftçililiği ile Tarıma öncülük etmiştir,
  • Türkiye'de Demokrasinin gelişmesi uğruna cesaret göstererek kimseden çekinmeyerek Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın Aydın Teşkilatını kurmuştur,
  • Yapılan ilk yerel seçimlerde büyük başarılar elde etmiş bir Parti İl Başkanıdır,
  • Serbest Fırka'nın kapatılması üzerine, Cumhuriyet Halk Fırkası'nın, Aydın'da, yerel seçimlerdeki başarısızlığını incelemeye gelen 'Fırka Müfettişlerinin' Başkanı olan Celal Bayar'ın ısrarlı bir şekilde İl Başkanı olması teklifini, 'Kadroyu' kendisinin kurması şartıyla kabul etmiştir,
  • Bu teftişten kısa bir süre sonra Aydın'a bir ziyaret gerçekleştiren Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Başkanı. ve Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa, İl Başkanlığını ziyaretinde memleket meseleleri ile ilgili ve bilhassa tarım ağırlıklı görüşlerini dinlediği, çok beğendiği, hemen yapılan erken seçimle milletvekili olarak TBMM'ne gelmesi için kendisinden habersiz listeye yazdığı bir kişidir,
  • Milletvekili olduktan sonra, parti içersinde etkin çalışmalar yapan, tekrar milletvekili olup olmamayı hiç dikkate almadan, her zaman doğruları söyleyerek 'parti içi muhalefet'ini milletin geleceği ve menfaatleri üzerine bina etmiştir,
  • Demokrat Parti Kurucu kadrosunda yer almıştır,
  • Türkiye'nin serbest seçimle gelmiş ilk Başbakanı, çok partili dönemde kalkınmanın öncüsüdür,
  • İktidar olduğu on yıl içersinde Türkiye'nin her yerini şantiyeye çevirmiştir,
  • Türkiye'ye unutulmaz hizmetler yapmış, ülkemizin ve insanlarımızın ufkunu açmış, demokrasinin yerleşmesi için hayatı pahasına mücadele vermiş, kendisini milletine adamış bir kişiliğin sahibidir.
  • Türkiye'nin gelişmesini kendileri için tehlike olarak gören, Türk Milletinin düştüğü yerden kalkmasını istemeyen ve dünya tarihinde tekrar rol almasını hiçbir şekilde kabul etmeyen dost görünen ülkeler ve içimizdeki işbirlikçilerinin çalışmaları ile şehit edilen rahmetli 'Başvekil Adnan Menderes''in isminin üniversitemize verilmesi de çok doğaldır.

Güzel Aydın'ımızın da bazı özelliklerini kısaca sıralamak istiyorum.

Aydın çalışkan insanların yaşadığı, 'dağlarından yağ, ovalarından bal akar' tabiri ile özdeşleşmiş güçlü ve çok çeşitli bir ekonomiye sahiptir. Aydın ili kültürel zenginliğinin yanında tarihi derinlikleri olan, eğitime çok önem verilen bir şehir olarak temayüz etmiştir.

  • Tarım, Hayvancılık, Sanayi, Ticaret, Turizm, Madencilik alanlarında ilçeleri ile birlikte gelişmiş ve ören yerleri yönüyle de çok zengin bir şehirdir.
  • Türkiye'de incir ve kestane üretiminde 1'inci, zeytin'de 2'nci, çilek ve yer fıstığında 3'ncü, Pamuk ve mısır (silaj) üretiminde 4'ncü ve enginarda 5'nci sıradadır. Mısır (dane) ve bazı sebze üretiminde de önemli oranlarda söz sahibidir.
  • İlimiz; narenciye ve her türlü meyve üretimi vardır.
  • Şehrimiz her türlü sebze üretim potansiyeli olan ve de üreten bir şehirdir. İlimizin sebze üretiminde bir ihracat merkezi olması yönünde çok çalışılmasının önemli olduğunu düşünüyorum.
  • İlimiz de seracılık her geçen gün gelişme göstermektedir.
  • Aydın İlinde yapılan balıkçılık, üretim ve ihracat yönü ile önemli büyüklükte bir sektördür.
  • Aydın'da Pamuk, incir ve zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri bir asrı aşkındır hizmet vermektedir.
  • İlimiz ovaları ile de meşhurdur. (Aydın ovası, Koçarlı ovası, Bağarası ovası, Söke ovası)

Aydın'ın Sanayi yapısına gelince;

  • İlimizde; Aydın Merkez'de Astim ile birlikte, Umurlu, Çine, Ortaklar, Söke, Nazilli, Buharkent'te yedi tane Organize Sanayi Bölgesi vardır. Buralarda orta ve büyük ölçekli yüzlerce fabrika üretim yapmakta ve binlerce kişi çalışmaktadır. Şehrimizde 20 yıl önce sadece Astim'in küçük bir bölümü vardı ve fabrikaların da hepsi yapılmamıştı. Umurlu Organize Bölgesinin alt yapısı tamamlanmış ve arsa tahsisleri yapılmış durumdaydı.
  • Ayrıca il merkezi ve ilçelerimizde çok önceden kurulmuş Organize Sanayi Bölgeleri dışında faaliyet gösteren onlarca orta ve büyük ölçekli sanayi tesisleri vardır. Buralarda da binlerce insanımız çalışıyor.
  • Aydın'da Tarım Aletleri ve Pulluk sanayi çok gelişmiştir. Önemli miktarda ihracat yapıldığı gibi Avrupa'da ve dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan fuarlara iştirak edebilmektedirler. Yurt dışındaki rakipleri ile kalite ve fiyatlarda rekabet edebilme kabiliyetine sahiptirler.
  • Zeytinyağı üretilen Makine Sanayi alanında Türkiye'nin en gelişmiş tesisleri Aydın'da olduğu gibi Avrupa ile rekabet edebiliyor ve çok sayıda ülkeye de ihraç edilmektedir.
  • Bir yeraltı hazinesi olan Jeotermal'de Aydın, Türkiye'nin en zengin kaynaklarına sahip olduğu gibi, dünya da önemli ve sayılı kaynaklar arasındadır. Jeotermal kaynaklardan elektrik üretiminin yanında, İl bazında konut ve işyerlerini ısıtma ve soğutmada, seraların ısıtılması ve su ürünleri üretimi ile termal suların sağlık alanında kullanılabilme imkanı vardır.
  • Aydın'da 67 adet Elektrik Enerji Santrali kuruludur. Bu santrallerde Aydın'ın ihtiyacının iki katı elektrik enerjisi üretilmektedir. Ayrıca 7 tane daha yapım halinde ve 3 tanesi de lisans almıştır.
  • Aydın ilimizde 14 adet baraj ve 10 adet gölet bulunmaktadır. Bu barajlarından içme suyu elde edildiği gibi, sulama yapılmakta ve bazılarından da elektrik enerjisi üretilmektedir. Yeni baraj projeleri vardır.
  • Bir diğer yer altı zenginliğimiz de madenlerimizdir. Dünyanın en kaliteli kuvars ve feldspat Aydın'da üretilir. İç ve dış piyasalara sunulur. Kömür, mermer, zımpara üretimleri vardır.
  • Ören Yerleri ve tarihi mekanları ile Aydın ülkemizin en zengin bir il'idir.

Eğitim Bilgileri:

İlimizde: Öğrenci Sayısı : 171.000 (2002) - 204.000 (2022) (Ana, ilk, orta, lise)

Öğretmen Sayısı: 8.800 (2002) - 17.100 (2022)

Derslik : 5,900 (2002) - 11.300 (2022)

Derslik başına düşen öğrenci sayısı: 27 (2002) – 18 (2022)

Yukarıda ki bilgilere göre, öğretmen ve derslik sayıları son yirmi yılda ikiye katlamıştır.

Turizm'e gelince; Başta Kuşadası olmak üzere Davutlar, Güzelçamlı ve Didim'de turizm gelişmiş, sağlık, termal ve kruvaziyer turizmi dahil turizmin her dalında imkanları artmıştır. 40.000'i aşkın yatak kapasitesine sahip bir ildir Aydın. Yat limanları olan ve her yıl milyonlarca yerli ve yabancı turist ağırlayabilen bir şehirdir.

Aydın'da Meslek Kuruluşları ve Sivil Toplum Örgütleri;

  • Aydın İlinde; 5 Ticaret Odası, 3 tane Ticaret Borsası, 1 Tane Sanayi Odası bulunmaktadır. Bu odalarımızın takriben 25.000 kayıtlı üyesi vardır.
  • İlimizde, Sendikal kurumlarımız da bulunmaktadır.
  • Tüm Mühendis Odalarının ilimizde birimleri mevcuttur,
  • Her ilçesinde Ziraat Odası olan bir İl'dir. Toplam üye sayısı: 130.000'e çok yaklaşmıştır.
  • Esnaf Odaları Birliğine bağlı tüm ilçelerimizde faaliyet halinde 82 oda ve 46.000'e yakın üyesi vardır
  • Aydın Sivil Toplum Örgütü olarak da güçlü bir il'dir. İl bazında 1.148 tane dernek vardır.
  • Aydın'da Gençlik ve Spor İl Md. lüğü kaynaklarına göre 350 civarında Spor Kulübü Derneği mevcuttur.

Bütün bunlara ilave edilecek çok sayıda ve çok çeşitli kurumlarımız da faaliyetlerini sürdürüyorlar.

Böyle nitelikleri olan Aydın'da kurulmuş bulunan Adnan Menderes Üniversite'sine önümüzdeki Ocak ayı içersinde Rektör ataması yapılacaktır. Siz Aydın'lılar ve rektörlüğe aday olacaklar ile atanacak rektör için Aydın hakkında bazı bilgileri yukarıda paylaştım. Adayların kendilerini tanıtım kampanyalarında ve atamadan sonra yapacakları çalışmalar için belki bir faydası olabilir diye düşünüyorum. Rektör ve ekibinden beklentiler sonraki yazımda yer alacaktır. Sevgi ve saygılarımı arz ederim.

Ahmet Rıza ACAR

22. Dönem Aydın MV.