Hayvanlarla yakın temasta bulunmak, keskin aletler kullanmak ve kalabalık ortamlarda bulunmak, sağlık ve güvenlik risklerini beraberinde getirir. Kesim işlemleri başlamadan evvel uygun organizasyonel önlemleri yerine getirmek kritik bir öneme sahiptir.
Bu makalede, kurban kesimi sırasında alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinden bahsedeceğiz.
1-Eğitim: Kurban kesimini gerçekleştirecek kişilerin, hayvanlarla nasıl doğru ve güvenli bir şekilde ilgilenmeleri gerektiği konusunda eğitim alması önemlidir. Ayrıca, kesim sürecinin nasıl gerçekleştirileceği ve hangi güvenlik önlemlerinin alınması gerektiği konusunda da bilgilendirilmelidirler.
2-Kesim Araçları: Kullanılacak kesim aletlerinin keskin ve uygun özelliklere sahip olması gerekmektedir. Aletlerin önceden kontrol edilip, temiz ve dezenfekte edilmiş olması önemlidir.
3-Sağlık: Kesimi yapılacak hayvanların ilgili kurumlardan onaylı sağlıklı olduğuna dair yeterli bilgi ve belgelerin olması gerekir. Hastalıklı hayvanların kesilmemesi için gerekli ön incelemeler yapılmalıdır. Diğer taraftan her ne kadar kesim yapacakların eğitim almış olmasına rağmen o gün kesim ve diğer faaliyetler için sağlıklı olması gerekir.
4-Kişisel Koruyucu Donanım: Kurban kesimi sırasında uygun koruyucu eldiven, önlük ve uygun ayakkabılar giyilmelidir. Bu, hem kesim sırasında oluşabilecek yaralanmaları önlemeye yardımcı olur, hem de hijyenik bir çalışma ortamı sağlar. Kesimler boyunca kesim yapılan zemin belirli aralıklarla temizlenmeli, takılmaya ve düşmeye neden olabilecek etmenler ortadan kaldırılmalıdır. Çalışanlar kaymaz tabanlı ve çelik burunlu çizme giymelidir. Satır, bıçak vb. kesici el aletleri ile çalışma nedeniyle oluşabilecek tehlikeleri (uzuv kesilmesi, kopması, vb. yaralanmalar) önlemek için çelik örgü eldiven giyilmelidir. Bileklerde oluşan yükü en aza indirmek için ise bıçaklar köreldikçe bilenmelidir.
5-Kesim Alanının Hazırlığı: Kesim yapılacak alanın geniş, temiz ve iyi havalandırılmış olması gerekmektedir. Zeminin kaygan olmamasına dikkat edilmeli ve gerektiğinde kaymaz materyallerle desteklenmelidir. Kesim işlemi ve kesim sonrasındaki süreçte askı kullanılmalıdır. Aksi takdirde eğilerek yapılacak çalışmalar, kas-iskelet sistemi hasarlarına yol açabilir. Bunun yanı sıra hayvanların çekilmesi, itilmesi, ağır karkasların kaldırılıp indirilmesi de yine kas-iskelet sistemi hasarlarına neden olacaktır. Kurban kesim işlemleri yerel yönetimlerin gösterdiği alanlarda yapılmalıdır.
6-Hayvan Güvenliği: Hayvanların sakinleştirilmesi ve güvenli bir şekilde kontrol altına alınması gerekmektedir. Bu hem hayvanın hem de kesim sırasında çalışanların güvenliği açısından önemlidir.
7-Hijyen: Kurban kesimi sırasında ve sonrasında el yıkama gibi temel hijyen kurallarına uyulmalıdır. Kullanılan aletlerin ve kesim alanının temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi sağlık açısından önemlidir.
8-Kalabalık Kontrolü: Kurban kesimi sırasında alanda sadece gerekli kişilerin bulunmasına izin verilmelidir. Kalabalık, kazalara ve yaralanmalara yol açabileceği için, gereksiz yere kesim alanında bulunmaktan kaçınılmalıdır.
9-Biyolojik riskler: Hayvanların derisi, kanı ve eti, kesim faaliyetlerini yürüten personel için biyolojik tehlike unsurları oluşturabilir. Hayvan pazarları ya da kurban satış noktalarında veteriner incelemesi yapılmalı, taşıma araçlarında ve hayvanların bekletildiği sahalarda hijyenik koşullar ve dezenfeksiyon sağlanmalıdır. Her kesimden sonra, kesim aletleri temizlenip dezenfekte edilmelidir. Kurban derisini yüzmek için şişirme işlemi esnasında ağızla üfleme yapılmamalıdır; bunun yerine kompresör, pompa gibi araçlar kullanılmalıdır.
10.Atık Yönetimi: Kurban kesiminden sonra oluşan atıkların uygun bir şekilde toplanması ve imha edilmesi gerekmektedir. Bu, çevre sağlığını korumak için önemlidir.
11-Acil Durum Planlaması: Olası bir kaza veya yaralanma durumunda ne yapılması gerektiği konusunda önceden planlama yapılmalıdır. İlk yardım malzemelerinin bulunduğu bir ilk yardım çantası hazır bulundurulmalı ve acil servis numaraları erişilebilir olmalıdır. Kesim yerlerinde sıklıkla görülen kesiklerden kaynaklanan ciddi yaralanma vakalarında, kanamanın olduğu bölgeye doğrudan basınç uygulanmalı ve bu bölge üzerine sıkı bir bandaj yapılmalıdır. Bu müdahale, kritik bir süre zarfında kanamayı kontrol altına alarak veya azaltarak hayati öneme sahiptir. Eğer düşme veya çarpma gibi durumlar söz konusu ise, yaralı kişi olabildiğince az hareket ettirilmelidir. Acil yardım için 112'yi arayarak, telefondaki yetkilinin yönlendirmelerine uyulmalıdır.
12.Psikolojik riskler: Kurban kesim sürecinde özellikle küçük çocukların psikolojik olarak etkilenmemeleri için gerekli tedbirler alınmalıdır. Kesim alanında bulunmamaları önemlidir. Ayrıca kurbanlık hayvanla aralarında duygusal bağ kurulmaması sağlanmalıdır. Çocuklara kurban faaliyetini kafalarını karıştırmadan anlatmak gerekir.
Kurban kesimi, dikkatli planlama ve uygun güvenlik tedbirlerinin alınması gerektiren bir süreçtir. Unutulmamalıdır ki, bu süreçte alınacak önlemler sadece kesim sırasında değil, öncesinde ve sonrasında da uygulanmalıdır.