Dava şartı arabuluculuk müessesesi , yürürlüğe giren 7251 sayılı 'Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun' ile tüketici uyuşmazlıklarında zorunlu hale getirildi.
Daha önce yapılan yasal düzenlemelerle, 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren işçi işveren uyuşmazlıkları, 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren Ticaret Hukukundan doğan uyuşmazlıklar zorunlu arabuluculuk kapsamına alınarak dava şartı haline getirilmişti. Bunun anlamı; İşçi işveren arasındaki uyuşmazlıklarda veya ticari bir alacağa ilişkin uyuşmazlıklarda taraflar arabulucuya başvurmadan evvel dava açarlarsa açılan davaları usulden reddedilecektir. Uyuşmazlığın tarafları öcelikle arabuluculuk sürecini müzakereler ile sonlandıracaklar; anlaşma sağlayamadıkları takdirde dava açabileceklerdir.
Bu kapsamda, 28.07.2020 tarihli ve 31199 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7251 sayılı 'Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 'ile de Tüketici Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk müessesesi zorunlu dava şartı haline getirilmiştir. Bu Yapılan düzenleme ile; Tüketici Mahkemelerinde ya da Tüketici Mahkemesi oluşturulmayan yerlerde Tüketici mahkemesi sıfatıyla hareket eden Asliye Hukuk Mahkemelerinde tüketici uyuşmazlıkları için dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması , dava şartı olarak kabul edilmiştir.
Tüketiciler, 7251 sayılı Kanun ile 28 Temmuz tarihinden itibaren; satıcı ve sağlayıcılarla olan, 10 bin 390 TL nin üzerindeki veya konusu itibariyle parasal bir değeri bulunmayan , para talebi içermeyen uyuşmazlık ve şikayetlerini, dava açmadan önce arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşturacaklardır.
'Tüketiciye hiçbir masraf veya ücret yansıtılmayacak'
Tüketici Uyuşmazlıklarında arabuluculuk aşamasında anlaşma sağlansa da sağlanmasa da tüketiciden bir ücret talep edilmeyecek. Arabuluculuk ücretinin tüketiciye isabet eden kısmı Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanacaktır.
Diğer dava şartı arabuluculuk uygulamalarında anlaşma halinde taraflar özgür iradeleri ile arabuluculuk ücretini üstlenirlerken, tüketici konulu dava şartı arabuluculuk uygulamasında tüketici korunarak arabuluculuk ücretinden muaf tutulmuştur. Bu anlamda tüketici lehine çok olumlu bir düzenleme olarak hayatımıza girmiştir.
'Bazı Tüketici Uyuşmazlıkları kapsam dışı bırakılmıştır '
Her yıl için belirlenen, ki 2020 yılı için 10.390,00 TL ye kadar yani bu tutarın altında olan tüketici uyuşmazlıklarında ise eskiden olduğu gibi Tüketici Hakem Heyetlerine başvurulmaya devam edilecektir.
10.390,00 TL nin altındaki uyuşmazlıklarda arabuluculuk zorunlu değil ancak ihtiyari olacak. Tüketici, sağlayıcı, satıcı, üretici isterse bu tutarın altındaki uyuşmazlıklarda da ihtiyari arabuluculuk başvurusunda bulunabilecektir.
İcra takibi sonrası itirazın iptali davasının açılmasını gerektiren Banka veya Sigorta uyuşmazlıklarında ise 10.390,00 TL lik parasal sınıra bakılmaksızın dava öncesi arabuluculuğa başvuru zorunlu olmaya devam edecek.
Tüketici örgütleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ve Bakanlığın, genel olarak tüketiciyi ilgilendiren kanuna aykırı bir durumun doğma tehlikesi hallerinde bunun önlenmesi veya durdurulması için ihtiyati tedbir kararı alması ve hukuka aykırı durumun tespit, önleme veya durdurulması için Tüketici Mahkemelerinde açılacak davalarda da arabulucuya zorunlu başvuruya gerek bulunmamaktadır.
Ayrıca, Bakanlık, tüketici veya tüketici örgütlerinin, satışa sunulan bir seri malın ayıplı olduğunun tespiti, üretiminin veya satışının durdurulması, ayıbının ortadan kaldırılması ve satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması için açılacak davalar da zorunlu arabuluculuk kapsamı dışında tutulmuştur.
Taşınmazın aynına yani mülkiyetine ilişkin talep yer alan uyuşmazlıklar da zorunlu arabuluculuk kapsamı dışındadır. Ancak, mülkiyet talebi içermeyen, satıcı, sağlayıcı veya müteahhide karşı açılacak, eksik iş ve ayıba yada fazla ödenen paranın iadesi talebine ilişkin Tüketici Mahkemelerinde açılacak davalarda dava açılmadan önce arabulucuya başvuru zorunlu hale gelmiştir.
Bilindiği üzere arabuluculukta anlaşma sağlanması üzerine düzenlenen Arabuluculuk Anlaşma Belgesi mahkeme ilamı niteliğindedir ve bir mahkeme ilamının sağladığı bütün yararları ve garantiyi sağlar. Ayrıca Arabuluculuğun iradi oluşu, mahkemelere oranla çabuk çözüm sağlaması, taraflar arasındaki ilişkilerin devamını sağlaması, düşük maliyetli olması tarafların yıpranmaması ve uyuşmazlığın sonuçlanması açısından büyük bir avantajdir. Barışçıl bir çözüm yöntemidir.
Yeni gelen düzenleme ile Tüketici Uyuşmazlıkları da artık daha hızlı bir şekilde çözüme kavuşacak, tüketicinin cebinden hiçbir ücret çıkmadan ve uzun süren yargılama süreci beklenilmeden barışçıl bir sonuca ulaşılabilecektir.
