TAĞŞİŞLİ GIDA NEDİR?

Tağşiş, bir gıda ürününün maliyetini düşürmek amacıyla ürüne yabancı maddelerin eklenmesi veya doğal bileşiminin değiştirilmesi anlamına gelir. Tağşişli gıdalar, tüketiciyi yanıltarak hem ekonomik haksızlığa neden olur hem de sağlık açısından ciddi riskler taşır. Örneğin, zeytinyağına daha ucuz bitkisel yağların karıştırılması veya bala şeker şurubu eklenmesi tağşişe örnek olarak verilebilir.

Gıda güvenliğinin sağlanabilmesi için gıdaya erişimde eşitlik, gıda maddelerine ulaşım, sürdürülebilirliğin sağlanması ve gıda kalitesi önemlidir.

BAHARATLARDAKİ TEHLİKELER

Baharatlar, mutfaklarımızın vazgeçilmez öğeleridir; ancak üretim, depolama ve pazarlama süreçlerindeki kontrolsüzlükler çeşitli tehlikeleri beraberinde getirir:

1-Mikrobiyal Kontaminasyon: Salmonella ve E. coli gibi patojenler, uygun olmayan koşullarda üretilen veya saklanan baharatlarda bulunabilir (WHO,2019).

2-Aflatoksinler: Aspergillus türü küflerin ürettiği aflatoksinler, özellikle kırmızı biber, fındık ve kuru yemişlerde görülür ve yüksek miktarlarda tüketildiğinde karaciğer kanserine yol açabilir (IARC, 2012).

3-Boyar Maddeler ve Kimyasal Katkılar: Baharatların rengini veya ağırlığını artırmak için yasaklı boyar maddeler veya kimyasallar eklenebilir. Örneğin, Sudan boyaları gibi kanserojen etkisi olan maddeler kullanılabilir (FSA,2015).

4-Ağır Metaller: Kurşun, kadmiyum ve arsenik gibi ağır metaller, toprak ve su kirliliği yoluyla baharatlara bulaşabilir ve uzun vadede sağlık sorunlarına neden olabilir (Codex Alimentarius,2015).

KANSER YAPAN KİMYASALLAR

Birçok kimyasal madde, Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) tarafından kanserojen olarak sınıflandırılmıştır. Baharatlar ve gıdalarda bulunabilecek bazı kanserojen kimyasallar şunlardır:

Aflatoksinler: Özellikle aflatoksin B1, en güçlü doğal kanserojenlerden biridir ve karaciğer kanseri riskini artırır.

Sudan Boyaları: DNA hasarına ve kansere yol açabilir Sudan boyalarının, kırmızı biber tozu, köri ve kırmızı biber gibi parlak renkli kırmızı ve turuncu baharatlara karıştırıldığı belirtilmektedir. ABD’de, AB’ de ve Türkiye’de baharatlarda katkı maddesi olarak kullanımı yasak olan bu boyaların potansiyel olarak kanserojen ve genotoksik olabileceği belirtilmektedir (EFSA,2017).

Benzopiren: Yanmış veya tütsülenmiş gıdalarda bulunabilen bu kimyasal, güçlü bir kanserojendir.

Nitrozaminler: Nitrit ve nitrat içeren gıdalarda oluşabilen bu bileşikler, mide ve yemek borusu kanseriyle ilişkilendirilmiştir.

TÜKETİCİ OLARAK ALINABİLECEK ÖNLEMLER

Sertifikalı ve güvenilir markaların ürünlerini satın alarak tağşiş ve kontaminasyon riskini azaltabilirsiniz. Ürün etiketlerindeki içerik bilgilerini dikkatlice inceleyin ve şüpheli maddeler içeren ürünlerden kaçınmalısınız. Baharatları serin, kuru ve karanlık ortamlarda saklayarak küf oluşumunu engelleyebilirsiniz. Kimyasal gübre ve pestisit kullanımı azaltılmış ürünleri seçmek, ağır metal ve kimyasal kalıntı riskini düşürebilir.

Bakanlık sayfası takip edilerek ( https://guvenilirgida.tarimorman.gov.tr/) TAĞŞİŞ yapan firmalar takip edilmelidir.

 

Burada firma isimleri, ürün ve uygunsuzluklar açıkça görülmektedir.

Tağşişli gıdalar ve baharatlardaki tehlikeler, sadece ekonomik bir sorun değil, aynı zamanda halk sağlığını tehdit eden ciddi bir konudur. Tağşiş uygulanmış gıdaların tüketilmesiyle kanser, ülser, karaciğer ya da böbrek yetmezliği, görme kaybı, solunum yolu hastalıkları, ishal, dizanteri, kusma gibi yan etkiler, alerji ya da cilt sorunları, kan hastalıkları, kemik iliği anormalliği, kalp hastalıkları, hamile kadınlarda düşük ya da bebeğin beyninde rahatsızlıklar, toksik etkiler, felç ya da ölüm gibi halk sağlığı tehdit eden tehlikeler oluşmaktadır.

Dr. Hakan ERDOĞAN

A Sınıfı İGU

Makine Y. Mühendisi

İSG (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora)

Kaynaklar:

1- World Health Organization (WHO). (2019). Salmonella and E. coli in Spices.

2- International Agency for Research on Cancer (IARC). (2012). Aflatoxins.

3-Food Standards Agency. (2015). Sudan Dyes in Chilli Powder.

4-Codex Alimentarius. (2015). Maximum Levels for Lead, Cadmium, and Arsenic in Foods.

5- European Food Safety Authority (EFSA). (2017). Risks of Illegal Dyes in Foods.